رخشندهٔ اعتصامی مشهور به پروین اِعتِصامی (۱۲۸۵–۱۳۲۰) از زنان شاعر ایرانی متولد تبریز است.

روین اعتصامی
زادروز	۲۵ اسفند ۱۲۸۵ ۱۷ مارس ۱۹۰۷ تبریز
درگذشت	۱۵ فروردین ۱۳۲۰ ۴ آوریل ۱۹۴۱ (۳۵ سالگی، بر اثر حصبه) تهران
آرامگاه	قم، صحن جدید حرم فاطمه معصومه، آرامگاه خانوادگی ‏۴۳٫۵۷″ ۵۲′ ۵۰°شرقی ‏۳۱٫۰۹″ ۳۸′ ۳۴°شمالی / ۵۰٫۸۷۸۷۶۹۴غرب ۳۴٫۶۴۱۹۶۹۴جنوب / -۵۰٫۸۷۸۷۶۹۴;-۳۴٫۶۴۱۹۶۹۴
محل زندگی	تبریز وتهران
ملیت	ایرانی
نام‌های دیگر	رخشنده اعتصامی
پیشه	شعر
نهاد	کتاب‌خانه دانشسرای عالی تهران
همسر	فضل‌الله اعتصامی
والدین	یوسف اعتصامی آشتیانی اختر فتوحی
گفتاورد	من این ودیعه به دست زمانه می‌سپرم زمانه زرگر و نقاد هوشیاری بود سیاه کرد مس و روی را به کورهٔ وقت نگاه داشت، به هرجا زر عیاری بود
وبگاه
جایزهٔ ادبی پروین اعتصامی

زندگی [ویرایش]

پروین اعتصامی زاده ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ ۱۷ مارس ۱۹۰۷در تبریز، درگذشت ۱۵ فروردین ۱۳۲۰ ۴ آوریل ۱۹۴۱ فرزند یوسف اعتصامی (اعتصام‌الملک آشتیانی) فرزند میرزا ابراهیم آشتیانی فرزند ملا حسن فرزند ملا عبدالله فرزند ملا محمد فرزند ملا عبدالعظیم آشتیانی می باشد. مادرش اختر فتوحی (درگذشتهٔ ۱۳۵۲) فرزند میرزا عبدالحسین ملقب به مُقدّم العِداله و متخلص به "شوری"^[۱] از واپسین شاعران دوره قاجار، اهل تبریز وآذربایجانی بود^[۲].وی تنها دختر خانواده بود و چهار برادر داشت.او در شهر تبریز به دنیا آمد نام اصلي او "رخشنده" است.

یوسف اعتصامی، پدر پروین نویسنده و مترجم بود. ^[۳] وی در آن زمان ماهنامه ادبی «بهار» را منتشر می کرد.^[۴]

او در سال ۱۲۹۱ به همراه خانواده‌اش از تبریز به تهران مهاجرت کرد؛ به همین خاطر پروین از کودکی با مشروطه‌خواهان و چهره‌های فرهنگی آشنا شد و ادبیات را در کنار پدر و از استادانی چون دهخدا و ملک الشعرای بهار آموخت. در دوران کودکی، زبان‌های فارسی و عربی را زیر نظر معلمان خصوصی در منزل آموخت. وی به مدرسه آمریکایی IRAN BETHEL می رفت و در سال ۱۳۰۳ تحصیلاتش را در آنجا به اتمام رسانید. سپس مدتی در همان مدرسه به تدریس زبان و ادبیات انگلیسی پرداخت.

پروین در نوزده تیر ماه ۱۳۱۳ با پسر عموی پدرش «فضل الله همایون فال» ازدواج کرد و چهار ماه پس از عقد ازدواج به کرمانشاه به خانه شوهر رفت. شوهر پروین از افسران شهربانی و هنگام وصلت با او رئیس شهربانی در کرمانشاه بود. اخلاق نظامی او با روح لطیف و آزاده پروین مغایرت داشت. او که در خانه‌ای سرشار از مظاهر معنوی و ادبی و به دور از هر گونه آلودگی پرورش یافته بود پس از ازدواج ناگهان به خانه‌ای وارد شد که یک دم از بساط عیش و نوش خالی نبود و طبیعی است همراهی این دو طبع مخالف نمی‌توانست دوام یابد و سرانجام این ازدواج ناهمگون به جدایی کشید و پروین پس از دو ماه و نیم اقامت در خانه شوهر با گذشتن از مهریه اش در مرداد ماه ۱۳۱۴ طلاق گرفت.^[۵] با این همه او تلخی شکست را با خونسردی و متانت شگفت آوری تحمل کرد و تا پایان عمر از آن سخنی بر زبان نیاورد و شکایتی ننمود. در سالهای ۱۳۱۵ و ۱۳۱۶ در زمان ریاست دکتر عیسی صدیق بر دانشسرای عالی، پروین به عنوان مدیر کتابخانهٔ آن، مشغول به کار شد.^[۶].او ۳۵ سال داشت که درگذشت.

پروین به تشویق ملک‌الشعرای بهار در سال ۱۳۱۵ دیوان خود را توسط چاپخانه مجلس منتشر کرد^[۷]، ولی مرگ پدرش در دی ماه ۱۳۱۶ در سن ۶۳ سالگی، ضربه هولناک دیگری به روح حساس او وارد کرد که عمق آن را در مرثیه‌ای که در سوگ پدر سروده‌است، به خوبی می‌توان احساس کرد:

پروین اعتصامی عاقبت در تاریخ ۱۵ فروردین ۱۳۲۰ در سن ۳۵ سالگی بر اثر ابتلا به بیماری حصبه در تهران درگذشت و در حرم فاطمه معصومه در قم در مقبرهٔ خانوادگی به خاک سپرده شد.یکی از معروف‌ترین آثار او که هم اکنون در کتاب فارسی قرار دارد شعر بلبل و مور است.

آثار و سبک شعری [ویرایش]

• دیوان قصائد و مثنویات و تمیثلات و مقطعات

دیوان پروین، شامل ۲۴۸ قطعه شعر می‌باشد، که از آن میان ۶۵ قطعه به صورت مناظره است. اشعار پروین اعتصامی بیشتر در قالب قطعات ادبی است که مضامین اجتماعی را با دیدهٔ انتقادی به تصویر کشیده‌است. در میان اشعار پروین، تعداد زیادی شعر به صورت مناظره میان اشیاء، حیوانات و گیاهان وجود دارد.درون مایه اشعار او بیشتر غنیمت داشتن وقت و فرصت ها، نصیحت های اخلاقی، انتقاد از ظلم و ستم به مظلومان و ضعیفان و ناپایداری دنیاست.در شعر پروین استفاده هایی از سبک شعرای بزرگ پیشین نیز شده است.^[۸] ملک الشعرای بهار در مقدمه ای که بر دیوان وی می نویسد، می گوید:

پروين اعتصامی و محمدرضا پهلوی

^[۹]

اشعار او را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: دسته اول که به سبک خراسانی گفته شده و شامل اندرز و نصیحت است و بیشتر به اشعار ناصرخسرو شبیه‌است. دسته دوم اشعاری که به سبک عراقی گفته شده و بیشتر جنبه داستانی به ویژه از نوع مناظره دارد و به سبک شعر سعدی نزدیک است. این دسته از اشعار پروین شهرت بیشتری دارند.^{[نیازمند منبع]}

لیست مثنویات و مقطعات و تمثیلات پروین اعتصامی

نمونهٔ اشعار [ویرایش]

بخشی اندک از آنچه که پروین در سوگ پدرش سروده‌است:

شعر زیر بخش هایی از یک مثنوی ۴۶ بیتی از دیوان اوست:

سالروز تولد [ویرایش]

بیست و پنجم اسفندماه ۱۳۸۵، مطابق با یکصدمین سالروز تولّد اختر فروزان چرخ ادب^[۱۰] پروین اعتصامی‌ست.در تقویم رسمی ایران، این روز به روز بزرگداشت پروین اعتصامی نامگذاری شده است.

دو بیت اول یکی از اشعار پروین:

بیتی از سعدی که پروین در شعر فوق به آن با آرایهٔ تضمین اشاره می‌کند:

پانویس [ویرایش]

1. ↑ مجموعة گلها یا تذکرة بانوان شاعرة ایران : از پروین اعتصامی تا امروز. به کوشش محمد دیهیم. تبریز، ۱۳۷۲. ص ۱۳. 
2. ↑ جاودانه پروین اعتصامی. به کوشش حسین نمینی. تهران: کتاب فرزان، ۱۳۶۲. ص ۱۸۴. 
3. ↑ غلامحسین مصاحب. دایره المعارف فارسی. ص ۱۶۷. 
4. ↑ کریمیان، علی. «چند سند تاریخی درباره پروین اعتصامی». مجله ادبستان، سال پنجم شماره ۵۲ فروردین ۱۳۷۳. ص ۲۴و ۲۵
5. ↑ فخری، آذر. «سالشمار پروین اعتصامی». کتاب ماه ادبیات و فلسف، بهمن و اسفند ۱۳۸۵ فروردین ۱۳۸۶، شماره ۱۱۲و۱۱۳و۱۱۴
6. ↑ جاودانه پروین اعتصامی. به کوشش حسین نمینی. تهران: کتاب فرزان، ۱۳۶۲. ص ۸۲. 
7. ↑ «پروین اعتصامی ترسیم کننده تزویر دوران خود بود». خبرگزاری میراث فرهنگی. بازبینی‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۰۷. 
8. ↑ مقدمه ای بر سبک شناسی، مسعودی، محمد، تهران، نشر جاهد، چاپ سوم:۱۳۷۳
9. ↑ دیوان اشعار پروین اعتصامی، به کوشش رضا ابوطالب، تهران، انتشارات پیری، چاپ دوم:تابستان۸۷، شابک:۷-۰۰۰-۲۱۵-۹۶۴-۹۷۸
10. ↑ اشاره‌است به سرودهٔ شاعر برای سنگ قبر خود:

    اینکه خاک سیهش بالین است		اختر چرخ ادب پروین است
    گرچه جز تلخی از ایام ندید		هرچه خواهی سخنش شیرین است

نويسنده : مسعود کاشانی | تاريخ : سه شنبه 8 آذر 1390برچسب:,

| نوع مطلب : <-CategoryName-> |